Bulut Sunucu Nedir? sorusunun yanıtlarına bulut bilişim ekosistemini anlayarak ulaşmak, büyük resmi kavramak açısından önemlidir. Bu nedenle bu alandaki temel kavramları ve hizmetleri açıklayarak ilerlemekte fayda var.
Bulut Nedir? Bulut Bilişim Ne Anlama Gelir?
Aslında yıllardır internet için bir metafor haline gelmiş olan bulut, son zamanlarda bulut bilişimin kısaltılması olarak sıklıkla kullanılmaktadır.
Bulut bilişim; sunucular, depolama sistemleri, yazılımlar, platform hizmetleri gibi internet üzerinden sağlanan bilgi işlem kaynakları anlamına gelir. Kullanıcıların, internet bağlantısı olan herhangi bir yerden bilgisayar, akıllı telefon gibi bir cihazı kullanarak verilerini yüklemesini ve verilerine erişmesini mümkün kılar.
Burada bilinmesi gereken Google Drive gibi bir bulut hizmetine bir şey yüklediğinizde, verilerinizin internet üzerinden gerçek, somut bir sunucuya gönderiliyor olmasıdır. Bu nedenle bulutu ya da bulut bilişimi; üzerinde verileri depolayabileceğimiz, Dünya’nın her bir yanına dağılmış sunuculardan oluşan bir havuz olarak düşünebiliriz. Bir bilgi işlem kaynağının şirket içinde yapılandırılması yerine internet üzerinden sunulması olarak da tanımlayabiliriz.
Bulut Bilişimin Tarihi
1970’lerde, sanal makinelerin tanıtılmasıyla kullanıcıların tek bir fiziksel kurulumda birden fazla bilgi işlem sistemini çalıştırması sağlandı. Sanal makinelerin bu işlevselliği, bulut bilişimin ilerlemesinde büyük pay sahibi olan sanallaştırmaya yol açtı.
2006 yılında Amazon, bulutta bilgi işlem ve depolama gibi hizmetler sağlayan Amazon Web Services’i (AWS) kurdu. Sonradan Microsoft ve Google gibi diğer büyük isimler de oyuna katıldı.
Bulut bilişimin geçmişi ve evrimi 1950’lere ve 1960’lara dayansa da küresel bir ağ kullanarak bilgi işlem kaynaklarının sağlanması; 1969’da internet’in öncüsü olarak adlandırılan Advanced Research Projects Agency Network’ün oluşturulmasıyla gerçekleşti. Amaç, Dünya çapında tüm bilgisayarları, kullanıcıların herhangi bir yerden programlara ve bilgilere erişmesine izin verecek şekilde birbirine bağlamaktı.
1970’lerde ve 1980’lerde Microsoft, Apple ve IBM; bulut ortamını geliştiren ve bulut sunucusu kullanımını ilerleten teknolojiler geliştirdi. 1999’da Salesforce, bir web sitesinden iş uygulamaları sunan ilk şirket oldu.
Bulut Bilişimin Hizmet Türleri
Web sitelerinin ve şirketlerin BT altyapılarının bulut sağlayıcılar tarafından barındırılmasıdır. Kullanıcılar uygulamalarını kurmak ve verilerini depolamak için ihtiyaçları kadar donanım kaynağını kiralar. Dropbox’ı dosya depolamak için kullanmak bir IaaS örneğidir ve neredeyse her web sitesi IaaS modelleri sayesinde bulut üzerinde barındırılır.
Bu hizmet modelinde bulut sağlayıcıları, altyapılarıyla uygulama ve yazılım geliştirmelerine ev sahipliği yapar. Şirket içinde yazılım geliştirip test etmek veri kaybı riski taşıdığından şirketlerin daha düşük bir maliyetle daha kolay ve daha esnek bir şekilde uygulamaları geliştirmesine, çalıştırmasına, test etmesine ve yönetmesine yardımcı olur.
SaaS, yazılım uygulamalarını internet üzerinden sunan hizmet modelidir. Netflix ve Spotify gibi platformlar SaaS modelini kullanır.
Bulut Bilişim Dağıtım Modelleri
Bulut bilişim üç model dahilinde dağıtılır:
Genel bulut; kullanıcıların ihtiyaç duyduğu CPU, depolama alanı ve bant genişliği gibi kaynaklar için bir bulut sağlayıcısına ödeme yaptığı hizmet modelidir. Genel bulut hizmetleri, bazı ülkelerde dakika veya saat bazında ücretlendirilir, bazılarında uzun vadeli taahhütler mevcuttur. Önde gelen genel bulut hizmeti sağlayıcıları arasında Amazon Web Services (AWS), Microsoft Azure, IBM ve Google Cloud Platform sayılabilir.
Özel bulut; bir kuruluşun kendi temel bulut altyapısını oluşturup sürdürmesidir. VMware ve OpenStack gibi isimlerin hizmetleri örnek verilebilir.
Hibrit bulut; genel bulut hizmetleri ile özel bulutun birleşimidir. Şirketlerin, maliyet ve verimliliği optimize etmek amacıyla kritik iş yüklerini veya hassas uygulamaları özel bulutta çalıştırması, ani talep artışları için de genel bulutu kullanması hibrit bulut örneğidir.
Çoklu Bulut; Multi Cloud olarak da bilinir. Kullanıcıların farklı projeleri için her birinin gereksinimlerine en uygun bulut hizmetini tercih edebilmeleri amacıyla farklı bulut sağlayıcılarından birden fazla bulut hizmeti kullanmaları olarak tanımlanabilir.
Bulut
Sunucuların Rolü
BT endüstrisinde devrim yaratan bulut sunucular; işletmeler açısından inovasyon için gerekli bir katalizör haline gelen bulut bilişimin en önemli ögelerindendir. Sayısız şirketin, oyunun kurallarını değiştiren bu teknolojiden yararlanmak için geleneksel altyapı kurulumlarından uzaklaşmasına neden olmuşlardır.
Bulut sunucu (Cloud Server); depolama, veritabanları, ağ iletişimi veya yazılım amaçlı bulut bilişim ortamlarında çalışan ve istendiğinde uzaktan erişilebilen sanal bir sunucu olarak tanımlanabilir.
Bulut sunucu, internet üzerinden bilgi işlem gücü sağlayarak işletmelerin fiziksel sunucuları şirket içinde bulundurma çabalarından ve maliyetinden kurtararak küçük işletmeleri büyük oyuncularla rekabet eder hale gelmelerini sağlar.
Normalde bir sanal sunucu, tek bir fiziksel sunucu üzerinde çalışır. Ancak bulut sunucu, tek bir makinede değil, birçok makinede çalışır. Bu, bir bulut sunucunun yedekliliğe ve ölçeklenebilirliğe sahip olduğu anlamına gelir. Bir sanal sunucuyu çalıştıran sunucu çökerse, sistem durur ama bulut sunucuda bu gerçekleşirse, havuzdaki başka bir sunucu görevi devralır.
Bulut sunucular, bir şirketin kendi bilgi işlem altyapılarını oluşturmalarından çok daha tasarruflu ve pratik seçeneklerdir. Birkaç dakika içinde devreye alınabilir ve tek bir kontrol paneli veya API aracılığıyla kolaylıkla yönetilebilirler. Bilgi işlem ve veri depolama gereksinimleri değiştikçe, bulut sunucular talebi karşılamak için kolaylıkla istenen oranda ölçeklendirilebilirler.
Geleneksel
Barındırma ve Bulut
Barındırma
Arasındaki Farklar
Web barındırma (Web Hosting); web sitesi dosyalarının bir sunucuda depolanmasını ve sitenin yayında kalmasını sağlayan teknolojik alt yapı anlamında kullanılan bir terimdir. Paylaşımlı hosting, VPS, VDS, Dedicated sunucu gibi geleneksel web barındırma çözümlerinde web siteniz tek bir sunucuda barındırılır, trafiğinizin artmasıyla kaynakları hızla ölçeklendirme olanağı söz konusudur. Ancak ölçeklenebilirliğin bir sınırı vardır. Sitenizi yeni bir sunucuya taşımanız gerekebilir.
Bulut sunucuda web siteniz tek bir sunucu yerine, tümü İnternet üzerinden birbirine bağlı farklı sunuculardan oluşan bir kümede barındırılır. Bu nedenle bulut sunucular, bilgi işlem gereksinimleri değiştikçe kolay ölçeklenebilirlik sağlar, örneğin bir uygulama popülerlik kazandığında ve kullanıcı tabanı büyüdüğünde kaynaklar hızla ölçeklendirilir.
Bulut sunucular, birden fazla sunucu üzerinde çalıştığından, tek bir bileşen başarısız olsa bile erişim problemi yaşanmaz. Bu nedenle birbirine bağlı sunuculardan oluşan bir ağ olarak bulutun muazzam bir depolama alanı ve işlem gücüne sahip olması, maksimum çalışma sürelerine (uptime oranı) ulaşılmasını sağlar.
Yük dengeleme de bulut bilişimin en önemli artılarındandır. Yüksek kullanım talepleri söz konusu olsa bile hiçbir sunucuya gereğinden fazla yük bindirilmez.
Bulut altyapılarını kullanmak; bir şirketin kendi altyapılarını satın alması ve sürdürmesinden daha ucuzdur. Bir bulut sunucusuyla, işletmeler yalnızca tükettikleri kaynaklar için ödeme yaparak maliyetleri önemli ölçüde azaltabilirler.
Bulut Sunucu
Nasıl Çalışır?
Bulut bilişim, istemci cihazların internet üzerinden, uzak sunuculardan, veritabanlarından ve bilgisayarlardan verilere erişmesine izin verecek şekilde tasarlanmıştır.
Bir internet ağ bağlantısı; istemci cihazı, tarayıcı, ağ ve bulut yazılım uygulamalarını içeren ön ucu; veritabanları, sunucular ve bilgisayarlardan oluşan arka uç ile bağlar.
Arka uç, ön uç tarafından erişilen verileri depolayan bir depo işlevi görür. Ön ve arka uçlar arasındaki iletişim, merkezi bir sunucu tarafından yönetilir. Veri alışverişini kolaylaştırmak için protokoller kullanan merkezi sunucu, farklı istemci cihazları ve bulut sunucuları arasındaki bağlantıyı yönetmek için yazılımlar kullanır.
Hypervisor olarak adlandırılan ve fiziksel sunucuları sanallaştırmak için kullanılan yönetim yazılımı, bulut üzerinden teslim edilebilen sanal sunucular oluşturmaya yardımcı olur.
Bu yaklaşım, altyapı hizmeti anlamına gelen IaaS olarak bilinir. IaaShizmeti alan kuruluşların kendi donanımlarına sahip olmaları gerekmez.
Ancak bazı durumlarda, bulut sunucular bir bulut sağlayıcı tarafından özel sunucular olarak da yapılandırılabilir. Bu kurulumda, sağlayıcı; fiziksel bulut sunucularını bir müşteriye ayırır.
Bulut Sunucunun
Avantajları
Geleneksel hosting (barındırma) türlerine göre belirgin avantajları nedeniyle daha popüler olan bulut sunucuların güvenilirlik, performans, ölçeklenebilirlik gibi artılarına göz atalım:
Güvenirlik
Verilerin tek bir fiziksel sunucuda yer aldığı geleneksel hosting seçeneklerinde yangın, su baskını, hırsızlık veya kötü amaçlı yazılım gibi nedenlerle yaşanan veri kayıplarında özellikle de kesinti uzun vadeliyse müşteri ilişkilerinin zarar görmesi ve mali kayıpların yaşanması gibi durumlar söz konusu olabilir.
Ancak bulut sunucular, yedekli sistemleri nedeniyle veri güveliği konusunda işletmeleri en çok rahatlatan BT çözümlerindendir.
Verilerin birbirine bağlı birçok sunucuda depolanması; herhangi bir sıkıntıda bu sunuculardan birinin boşluğu doldurmasını ve verilere kesintisiz erişimi sağlar. Bu, bulut bilişimin geleneksel veri depolama yöntemlerinden daha güvenilir olmasının en önemli sebebidir.
Buluta yatırım yapmayan işletmeler, kritik veri kümelerini yerel olarak koruma sorumluluğuyla baş başadır. Öngörülemeyen durumlarda, şirket önemli verileri kaybedebilir. Bulut ile bu risk bertaraf edilir.
Ölçeklenebilirlik
Web sitenizin trafiğinde dalgalanmalar yaşanması CPU, bellek ve depolama gibi barındırma kaynaklarının yetersiz kullanılmasına neden olabilir. Bulut barındırma, işletmenizin ihtiyaçlarına göre sunucu kaynaklarının gerektiği gibi artırılıp azaltılmasını sağlar.
Şirket içi bir sunucu odanız olduğunda, ölçeklendirme için yeni sunucu yapılandırmaları gerekebilir. Buluta geçerek, birçok işletme bu tip sorumluluklardan kurtulur.
İş ortamındaki değişikliklere hızlı bir şekilde uyum sağlama becerisiyle bulut sunucular; yeni müşteriler kazandıkça hatta sitenize küresel erişim arttıkça değişen talepleri karşılama konusunda kolaylıkla ve hızlı bir şekilde ölçeklendirme yapmanıza olanak tanır.
Performans
Bulut bilişim, muazzam bilgi işlem kaynakları gerektiren büyük veri işleme ihtiyaçlarını kolaylıkla tolere edebilir. Bulut barındırmanın sınırsız kaynak sunması web sitenizin her zaman yüksek performansla çalışması açısından önemlidir.
Veriler farklı sunuculara dağıtıldığından, bir sunucunun gereken tüm kaynakları sağlaması gerekmez: Yük dengelenir ve sisteminizin hızı artar.
Maliyet
Herhangi bir organizasyonda kullanılan bilgi işlem donanımları için lisanslara, yüksek işlem gücüne sahip makinelere ve özel ekipmana ihtiyaç duyulur.
Bulut tabanlı bir sunucu kullanarak, enerji kullanımınızı ve sürekli değişen teknolojik ihtiyaçlardan kaynaklanabilecek israfı azaltırsınız.
Kuruluşların bulut altyapısını kullandığında; ekipman satın almak, bakımını yapmak, büyüyen işlerine uyum sağlamak için donanıma, tesislere, yardımcı programlara yatırım yapmaları veya büyük veri merkezleri inşa etmeleri gerekmediğinden maliyetleri azalır.
Bulut sunucular ayrıca kesinti süresiyle ilgili maliyetleri de düşürür. Sistem neredeyse hiç kesinti yaşanmayacak şekilde yapılandırıldığından, şirketlerin kesinti süresiyle ilgili olası sorunları çözmek için zaman ve para harcaması da gerekmez.
Sağlayıcı, altyapı destek görevlerinin çoğunu üstlendiği için buluta geçiş BT personeli ihtiyacını en aza indirme avantajı da sağlar.
Uzaktan Çalışma
2020’de Coronavirus nedeniyle, bir çok şirket için zorunlu olan uzaktan çalışmanın, bulut tabanlı bir sistem olmadan verimlilik sunmasının kolay olmadığı anlaşılmıştır. Bulut sunucuların sağladığı esneklik, ortak çalışma ihtiyacındaki ekiplerin üretkenliğini artırmanın harika bir yoludur.
Farklı konumlarda farklı ögeler üzerinde çalışan farklı departmanlarınız olduğunda, personelin aynı anda birlikte çalışmasını kolaylaştıran bulut sunucularla tüm ekip yapılan düzenlemeleri ve güncellemeleri anında görme olanağına sahip olur. Veri tutarsızlığı engellenir.
Ayrıca bulut tabanlı bir sunucunun sağladığı uzaktan çalışma esnekliği; kuruluşunuzun dünya çapında yüksek nitelikli çalışanları konumdan bağımsız olarak istihdam etmeniz açısından da önemlidir.
Güvenlik
Bulut sağlayıcılarının saldırılara, dahili veri hırsızlığına ve olası virüslere karşı verilerinizi korumak için uymaları gereken güvenlik düzenlemeleri söz konusudur. Geniş veri yayılımını ele almak için farklı sunucu protokolleri kullanılır.
Güvenlik önlemleri, programların virüslere, çeşitli eklentilere karşı otomatik olarak taranmasını ve spam ve virüslere karşı korumayı içerir. Ayrıca SSL sertifikası, güvenlik duvarları ve gelişmiş izleme sistemleri ile güvenlik yöntemleri çeşitlendirilmektedir. Ekstra bir güvenlik seçeneği olarak, bulut tabanlı hizmetlerin çoğu, kullanıcılarına özel güvenlik ayarları sunar.
Farklı bulut sağlayıcılarını değerlendirirken, hassas bilgileri korumak için hangi teknolojilerin kullanıldığına ve sunucuların korundukları fiziksel konumların Tier 3 gibi global standartlarda olup olmadığına çok dikkat edilmelidir.
Karbon Ayak İzi
Buluta geçiş, karbon ayak izinizi azaltmanıza yardımcı olabilecek çevre dostu bir seçenektir. Sunucunuzun kaynaklarını ihtiyaç duyduğunuz oranda ölçeklendirebilmeniz enerjiyi tasarruflu kullanmanızı sağlar.
Bulut Bilişimin
Kullanım Alanları
Büyük miktarda verinin uzaktan depolanabilir ve kolaylıkla erişilebilir olmasını sağlayan bulut teknolojisinin sunduğu çeviklik ve esneklik, pandemide belirsizliğin üstesinden gelmenin çarelerinden biri olmuştur.
2020’nin başında, COVID-19 krizinin ortaya çıkmasıyla şirketlerin dijital dönüşümü hızlanmış, bulut bilişimin uzaktan çalışma ve iş sürekliliğinde oynadığı rol belirginleşmiştir.
Pandemide dijital dönüşüm yolculuklarının bir parçası olarak bulut teknolojisine yatırım yapan şirketlerler, tedarik zincirlerini ve satın alma yöntemlerini hızlı bir şekilde taleplere cevap verebilir hale getirebildiler.
Bulut bilişim; yazılım geliştirmeden IoT’a dayalı projelere kadar neredeyse tüm yüksek teknoloji endüstrilerinde kullanılır. Bulut, Nesnelerin İnterneti (IoT) için ideal bir altyapıdır çünkü topladığı bilgiler için sınırsız depolama alanı ve yüksek kullanılabilirlik, performans ve ölçeklenebilirlik sağlar.
Büyük miktarlarda veri depolama, işleme ve makine öğrenimi ile ilişkili görevlerle, sanal sunucular ve yüksek kapasiteli bulut depolama sistemleri olmadan baş edilmesi mümkün değildir. Örneğin Google, kaynaklarını buluttaki yüzlerce sunucuya yayarak kesinti süresini sınırlar.
Bulut barındırma, Netflix gibi eğlence amaçlı içerik sağlayıcıları için de artan veri hacimlerinin yönetilmesinde rol sahibidir. Bulutun esnekliği Netflix’e ihtiyaç duyduğu ölçeklenebilirliği sağlar. Benzer şekilde, Facebook, Pinterest ve Instagram gibi sosyal platformlar, değişen trafik düzeylerine uyum sağlamak için bulut barındırmaya güvenir.
Ancak cloud hosting de denen bulut barındırma sadece dev şirketlerin değil küçük ve büyümekte olan işletmeler için de ideal paketler sunar. Özellikle genç girişimcilerin sunuculara ve diğer donanımlara para harcamak zorunda kalmaması açısından bulut sunucu çözümleri kurtarıcıdır.
Bulut sunucular kullanıcıların talep üzerine büyük miktarda bilgi işlem gücüne erişmelerini sağladığından büyük ölçekli projeler ve e-ticaret siteleri için idealdir.
Özetle bulut sunucuların yaygın kullanım
alanlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
Bulut Bilişimin Geleceği
Pandemiyle birlikte bulut bilişimin, işletmelerin dijital dönüşüm talepleri açısından her zamankinden daha fazla hayati önem taşıdığı aşikardır. İşletmelerin büyüme fırsatları açısından bulut bilişimdeki trendleri takip etmesi önerilir.
Bulut bilişim, kapsamlı veri kümelerinin, interneti kullanarak üçüncü taraf sunucularda veya veri merkezlerinde uzaktan merkezi olarak depolanması, işlenmesi ve analiz edilmesini kapsar. Bu, veri merkezlerinin genellikle verilerin oluşturulduğu ve toplandığı yerden uzakta olması nedeniyle gecikme sorunlarına neden olabilir.
Edge computing, merkezi olmayan bir şekilde çalışır. Veri toplama kaynağının yakınında (edge = kenarında) veri depolamanıza ve işlemenize olanak tanır. Neredeyse sıfır gecikme sunan ve gerçek zamanlı uygulamalar için bir nimet olan Edge Computing’in bulut bilişiminin geleceğinde, yaygın bir teknoloji olacağı öngörülmektedir.
Otomasyon araçları, işletmelerin çok fazla iş kaynağı harcamadan performanslarını artırmalarına yardımcı olmayı amaçlar, manuel işlemleri en aza indirir, zaman ve çabadan tasarruf sağlar, insan hatalarını ortadan kaldırır ve istenen sonuçları elde etmek için süreçleri optimize eder.
Örneğin, bulutta depolanan web sitelerine dair sorunlar söz konusu olduğunda, satış departmanı veya kullanıcı deneyimi üzerinde olumsuz sonuçlara neden olmadan, önceki bir sürümünü devreye alabilirler.
Büyük veri hacimlerini hızlı bir şekilde işlemeyle ilgili sorunların üstesinden gelmek için yeterli hesaplama gücüne sahip olmamızı sağlayacak teknolojinin kuantum bilişim (Quantum Computing) olacağı tahmin ediliyor.
Kuantum bilgisayarlar, kuantum fiziğinin temellerine dayanır. Bu, Quantum Computing’in dakikalar içinde büyük veri kümelerinin karmaşık hesaplamalarını yapabileceği anlamına gelir. Ayrıca dijital iletişimi şifreleyebilir ve siber güvenliğin artırılmasına yardımcı olabilir.
Her Şeyin İnterneti (The Internet Of Everything) aracılığıyla insanlar, veriler ve süreçler gibi fiziksel cihazlardan daha fazlasını yani “bağlantısız olanı” birbirine bağlamak amaçlanıyor.
Her Şeyin İnterneti (IoE) teknolojilerinin; işgücü verimliliğinin artması, operasyonel maliyetlerin düşmesi, değişen müşteri taleplerine hızlı yanıt verilmesi gibi konularda devrim yaratması ve insanların hayatlarını daha konforlu hale getirmesi bekleniyor.
Gelecekteki bilgi işlem çözümlerinin de yeni ortaya çıkan bu teknolojiler tarafından destekleneceği öngörülüyor.
Bir web sitesini ya da verileri barındırmanın geleneksel yöntemi, onu şirket içinde veya bir veri merkezindeki bir sunucuda barındırmaktır. Bulut barındırmada verileriniz tek bir sunucuda depolanmak yerine, birbirine bağlı farklı sunucular arasında dağıtılır. Bu bir sunucu çökse veya başarısız olsa bile diğer sunucuların görevi üstleneceği anlamına gelir.
Bulut barındırmanın kalbi olan bulut sunucu; verilerinizin güvenliğini ve istikrarını garanti ederken geliştirme, bakım ve BT maliyetlerini azaltmanıza yardımcı olan, hızlı bir şekilde devreye alınabilen, esnekliğe ve verimliliğe odaklı bir hosting çözümüdür. Şirketlerin dijital dünyada rekabet edebilmek için kurumsal BT ihtiyaçlarını buluttan karşılamaya çalışması son dönemlerin en belirgin trendlerindendir.
Kurum içi sunucu çalıştırmanın ya da geleneksel barındırmanın zorluklarından güvenilirlik, ölçeklenebilirlik ve rekabet avantajı gibi artılara sahip bir hosting çözümü arayanların Bulut Sunucu Nedir? sorusuyla yola çıkmaları ve mevcut bilgi işlem kaynaklarını gözden geçirmeleri önerilir.